داستانهای من و خدا

کودک و خدا

کودکی از خدا خواست که با او سخن بگوید و در این لحظه آسمان رعد و برق زد . کودک گفت : خدایا چرا با من سخن نمی گویی ؟ در این حال زمزمه هایی در دل کودک به وجود آمد و نسیم خنکی شروع به حرکت کرد و برگ های درختان به نرمی پیشاپیش کودک خم شدند . کودک گفت : خدایا حالا که با من حرف نمی زنی برایم لیوانی آب بده که خیلی تشنه ام . در این حال چشمه کوچکی زلالی در نزدیکی کودک شروع به غلغل کرد . کودک گفت خدایا اگر به من آبی نمی دهی دستکم به من یک شاخه گل بده و گلستان بزرگی از گلهای سرخ و زنبق و نیلوفر کودک را در آغوش گرفت . اما کودک گریه می کرد که چرا خدا به او شاخه گلی نمی دهد . کودک گفت خدایا اگر صدای مرا نمی شنوی و به من هیچ نمی دهی  لااقل برایم پناهگاهی از باد و طوفان فراهم کن و در این حال آغوش گرم مادر و دستان نرم پدر کودک را فرا گرفت . اما کودک همچنان می گریست و در حالی که زیر لب به خدا بد می گفت چشمه را گل آلود کرد و گلها را له کرد و دستان پدر و آغوش مادر را با فریادهای گوشخراشی ترک کرد و از سرزمین خدا بیرون رفت .

کریم جباری

   الهیات حکیم رومی

1 . رابطه خدا و خلقت :

1- 1 . نمی توان آثار و تجلیات خدا در کائنات و نیروهای طبیعت را که لشکریان الهی هستند ، علی رغم عظمت و جاذبه و اسرار بسیاری که دارند  ، خدا نامید :

             آفتاب از امر حق طباخ ماست    ابلهی باشد که گوییم او خداست

یکی از شاعران بزرگ نیز در باره توهم خدایی عارفان و واصلان می گوید :

مبری گمان که یعنی به خدا رسیده باشی   تو زخود نرفته بیرون به کجا رسیده باشی

سرت ار به چرخ ساید ، مخوری فریب عزت   که همان کف غباری ، به هوا رسیده باشی

1- 2 . اگر چه در ظاهر، برخی از امور مستند به علل طبیعی (اسباب) و غیر مستقیم مستند به خدا و برخی مستقیماً کار خدا به نظر می رسد  و نه کار اسباب و علل طبیعی ، اما ، در واقع ، ذات و صفات همه پدیده ها آکنده از فقر و نیاز و نیستی است  ( عالم هم اکنون هم فانی است) و اگر آثاری در این پدیده ها می بینیم ، از ذات و نهاد آنها نیست ، که از جای دگر است  و آن سرچشمه های الهی و آسمانی است که مبدا صدور همه امور و خواص آنهاست   :

نیست از اسباب ، تصریف خداست    نیست ها را قابلیت از کجاست؟

1 ـ 3 . نقش خدا در افعال بشری(سلسله طولی فاعلیت الهی و فاعلیت بشری در کارها) هر کاری در عین حال که کارماست و مسئولیت آن با ماست ، کار خدا نیز هست . در کارهای خوب و خالصانه ، می توان گفت که حقیقتاً کار کار خداست ، چرا که اگر لطف و عنایت و امدادهای آشکار و نهان خدا نبود ، این کارها از ما ساخته نبود  :

گر بپرانیم تیر، آن نی ز ماست            ما کمان و تیر اندازش خداست

1 ـ 3 ـ 1 . تجلی الهی در ظهور توانمندی های عظیم بشری ( دست خدا ):

چون قبول حق بود آن مرد راست       دست او در کارها دست خداست

قوت  اصلی  بشر  نور  خداست            قوت حیوانی مر او را ناسزاست

1 ـ 3 ـ 2 . امکان خروج از مرزهای زمان ، با عنایات  خداوندی :

لامکانی که در او نور خداست         ماضی و مستقبل و حالش کجاست ؟

1 ـ 3 ـ 3 .  امکان درک اسرار جهان و خروج از مرزهای مکان ، با حصول مقام «حیرت» عرفانی( که غیر از حیرت عوامانه ناشی از نادانی  و غیر از حیرت عالمانه ناشی از کثرت علم و معرفت و برتر از آنهاست ) :

بر دلی کو در تحیر با خداست           کی شود پوشیده راز چپ و راست

1 ـ 5 . تجلی صفات خدا در طبیعت :

آن بهاران لطف شحنه ی کبریاست     و آن خزان تخویف و تهدید خداست

2 . مقایسه صفات الهی و صفات بشری : صفات الهی کمال اندر کمال است و با صفات بشری قیاسمند نیست ؛ مثلاً علم الهی به مقدمات و ابزارهای علمی ـ چنان که در روش های تحقیق و مطالعه در علوم بشری ضرورت دارد ـ  نیازمند نیست :

آن که بی تعلیم بد ناطق، خداست    که صفات او ز علت ها جداست

یعنی صفات الهی بدون نقص و کاستی است یا فاقد  انگیزه به معنای روانشناختی می باشد .

3 . تفسیر کمال الهی ( تمام و فوق التمام بودن خداوند  ): حد نهایی و منتهای همه صفات و کمالات و به تعبیر درست تر ، همه صفات خوب و کمالی را بدون هیچ «حد» و « مرز» ، باید در خدا جست :

منتهای دست ها دست خداست    بحر بی شک ، منتهای سیل هاست

4 .  خدا شناسی :

4 ـ 1 . تصور ناپذیری خدا در ذهن ( با استدلال عقلی ) :

هرچه اندیشی پذیرای فناست   آن که در اندیشه ناید آن خداست

4 ـ1 .عشق عرفانی ، راه اصیل خدا شناسی :

علت عاشق ز علت ها جداست       عشق اسطرلاب اسرار خداست

4 ـ 2 . آفرینش معرف و گواه خدا و صفات الهی (برهان نظم یا شناخت آیه ای ، اثبات خدا از را مخلوقات ) :

گوید او کاین آفریده آن خداست  کافرینش بر خدایی اش گواست

4 ـ 3 . ظرفیت اندک علم و آگاهی بشری از اسرار جهان و کارهای خداوند( ارزش علم و عبادات ما ) :

آن سبوی آب دانش های ماست    و آن خلیفه دجله علم خداست

کریم جباری