انس با مرگ

آنجا که‌ تو با مرگ‌ مأنوس‌ می‌شوی‌ ناچار به‌ آن‌ فکر می‌کنی‌ و بهترینش‌را می‌خواهی. وقتی‌ بناست‌ مرگ‌ تو را انتخاب‌ کند، تو   پیش‌دستی‌ کن‌ وبهترین‌ مرگ‌ را انتخاب‌ کن‌ که‌ این‌ زیرکی‌، انگیزه‌ی‌ دیگری‌ است‌ که‌ تو را به‌مرگ‌ سرخ‌ می‌خواند و باعث‌ می‌شود که  ‌ سنگینی‌ خون‌ را در رگ‌هایت‌احساس‌ کنی‌ و مرگ‌ شهادت‌ را بخواهی‌.

من‌ نمی‌دانم‌ تو چه‌ احساسی‌ از مرگ‌ داری‌، ولی‌ اینقدر می‌دانم‌ که‌ اگرخط‌ مرگ‌ در تقاطع‌ زندگی‌ تو نباشد و زندگی‌ تو را نبرد، بل  ‌ ادامه‌ی‌ آن‌ باشدو استمرار آن‌، دیگر مرگ‌ مسأله‌ای‌ نیست‌. باید آن‌ گونه‌ زندگی‌ کرد که‌مشرف‌ بر مرگ‌ بود.

این‌ ترس‌ از مرگ‌ به‌ خاطر ناهنجاری‌ زندگی‌ است. حیاتی‌ که‌ با حیات‌محمد و آل‌ محمد پیوند بخورد، مرگ‌ آن‌ را نمی‌سوزاند و بن‌بست  ‌ِ آن‌نمی‌شود؛ که‌ مرگ‌، استمرار زندگی‌ و انقلاب‌ زندگی‌ و حیات‌ بزرگتر است‌؛ که‌«سحره‌» می‌گفتند: «اِنّا ِالی‌' رَبِّنا لَمُنْقَلِبُون‌» و خدا می‌گوید:   «خَلَق‌َ الْمَوْت‌َ وَالْحَی'وة‌َ...». موت‌ مخلوق‌ است‌ و از زندگی‌ جلوتر است‌ و زندگی‌ِ بزرگتر است‌؛ان‌ّ فی‌ قتلی‌ حیاة‌ فی‌ حیاة‌.

ما به‌ گونه‌ای‌ زندگی‌ کرده‌ایم‌ که‌ مرگ‌، آرزوها، کارها و عشق‌های‌ ما راناتمام‌ گذاشته‌ و مزاحم‌ بوده‌ است. مزاحمت‌ مرگ‌ برای‌ زندگی‌ ما،  باعث‌ترس‌ و فرار از مرگ‌ است‌. اگر آرزوهای‌ ما با مرگ‌ تأمین‌ شود و اگر کارهای‌ما با مرگ‌ نقد شود و اگر عشق‌های‌ ما با مرگ‌ به  ‌ تمامیّت‌ خود برسد، آیا جزعشق‌ به‌ مرگ‌، تفسیر دیگری‌ برای‌ عشق‌ به‌ زندگی‌ خواهد بود؟

راستی‌ که‌ انس‌ به‌ مرگ‌، تحولی‌ را در زندگی‌ و اساس‌ آن‌ خواستار است‌.بی‌جهت‌ نیست‌ که‌ علی‌ می‌گوید: «وَ اللّه‌ِ اَن‌َّ ابْن‌َ اَبی‌طالِب‌ آنَس‌ بِالْمَوْت‌ِ مِن‌الطِّفْل‌ِ بِثَدی‌ِ اُمِّه‌ِ»؛ علی‌ به‌ مرگ‌ از کودک‌ به‌ پستان‌ مادر مأنوس‌تر است‌؛ که‌غذای‌ او، بازیچه‌ او، انس‌ او در آن‌ خلاصه‌ شده‌ است‌.

ما میدان‌ زندگی‌ را با مرگ‌، محدود کرده‌ایم‌ و این‌ است‌ که‌ برای‌ هفتادسال‌ می‌کوشیم‌ و درست‌ در هنگام‌ بهره‌برداری‌ ما، مرگ‌ جلوه‌ می‌کند وحاضر می‌شود و ثمرات‌ تو را می‌بلعد و میوه‌های‌ تو را در کام‌ خود می‌کشد . اگر زندگی‌ را گسترده‌تر ببینیم‌ و مرگ‌ را استمرار زندگی‌ و برای‌ همیشه‌ی‌خود بکوشیم‌ و نه‌ برای‌ هفتاد سال‌، که‌ برای‌ همیشه‌ فرش‌ و لحاف‌ و کفش‌ وکلاه‌ تهیه‌ کرده‌ باشیم‌ و پیش‌ فرستاده‌ باشیم‌، آیا جز انس‌ به‌ مرگ‌ حاصلی‌خواهیم‌ داشت‌؟

با این‌ تحلیل‌ از مرگ‌ و انس‌ به‌ آن‌، تنور زندگی‌ و کار و کوشش‌ هم‌ گرم‌ترمی‌شود، که‌ تو بیشتر می‌کوشی‌ و بیشتر به‌ کار می‌گیری‌ و کمتر انبارمی‌کنی‌...

انس‌ به‌ مرگ‌ تو را به‌ قبرستان‌ پیوند نمی‌زند، که‌ به‌ چرخش‌ می‌آورد تاکام‌ بگیری‌ و از خاک‌ بهره‌برداری‌، پیش‌ از آنکه‌ در کام‌ آن‌ پنهان‌ شوی‌؛همچون‌ سنگی‌ در مرداب‌.

کشش‌ جبهه‌ از این‌ همه‌ زمینه‌ برمی‌خاست‌ و با بلوغ‌ من‌ گره‌ می‌خورد،حتی‌ با آن‌ روزهایی‌ که‌ تازه‌ ازدواج‌ کرده‌ بودم‌ و نمی‌بایست‌ مرگ‌ را بخواهم‌،ولی‌ این‌ فضل‌ خدا بود که‌ با این‌ دیدگاه‌ها و شناخت‌ها و دریافت‌ها و با آن‌حالت‌ها و نقل‌ها و حکایت‌ها، تا به‌ امروز هم‌ این‌ تنور را گرم‌ و برافروخته‌نگاه‌ داشته‌...

                                            از علی صفائی حائری (‌ خداوند متعال رحمت و رضوانش را بر وی فرو بارد   )‌

          ********************

اطلاعات بیشتر  :‌

بزرگداشت علی صفایی حائری

بررسی شخصیت و اندیشه های صفایی حائری