مهم ترین شاخصه اسلام و مسلمانی 2

مهم ترین شاخصه یا معیارهای مسلمانی و دینداری کدام است ؟

عقل و خرد و اندیشه ورزی و تفکر : حضرت علی دین را دارای هفت پایه بیان می کند که اولین آنها عقل و خرد است و صبوری ( پایه های دیگر : ۲.  آبرودارى و راستگویى   ۳ . تلاوت قرآن چنان که هست (و بر پیامبر نازل شده اسـت ) ۴ . دوستى و دشمنى براى خدا , ۵ .  حق آل محمد (ص) و شـناخت ولایت آنها  ۶ . حق برادران و حمایت و دفاع از آنها   ۷ . نیکوهمسایه دارى کردن با مردم . ) .  در سخن دیگری از پیامبر (ص) اساس اسلام علم و آگاهی بیان شده و در سخنی از امام صادق (ع) آمده است که هرکس آگاهی ندارد عقل ندارد ( چون عقل با آگاهی کار می کند)  و هرکس عقل ندارد و فکر نمی کند ، دین ندارد و هرکس دین ندارد دوزخی است ( ر.ک: تحف العقوق ، سخنان امام صادق ) .

اعتقاد به رهبری صالحان و عشق ورزی به ولایت اهل بیت  : امام حسین حج را نیمه تمام گذاشته رهسپار کربلا می شود . یعنی چیزهایی مهم تر از حج وجود دارد . در حکومت افراد ناصالح ستم پیشه  به ظاهر خیلی از شعائر ظاهری اسلام هست ولی حقیقت اسلام نیست و حقیقت اسلام  در ولایت و امامت متجلی است و این ولایت مهم تر از آن شعائر است . ممکن است حافظ و قاری قرآن باشی و اهل نماز شب ولی در خیمه های طاغوت باشی و اسیر فسقه و فجره . به همین جهت پیامبر فرمود : هر چیزی دارای اساسی است و اساس اسلام حب ما اهل بیت است ( سفینه البحار ، ج۴ ، ص ۲۳۴) . مشکل اساسی خوارج هم دو چیز بود : یکی نداشتن درک و فهم و خرد و روشن بینی دینی و دیگری خروج از خط رهبر شایسته و چتر هدایتی امام عادل ، یعنی علی (ع) .

اعتدال : پسرم می گوید : اگر شخص از همه امور دینی و فضایل ضروری اخلاقی بهره متعادلی داشته باشد ، این اعتدال کلی و عمومی مهمترین شاخصه مسلمانی است . چون برخی نماز را با تعقیبات و مستحبات کاملش می خوانند ولی ممکن است خشن و بد اخلاق باشند یا به حق الناس کم اعتنا باشند یا روزه بگیرند و نماز نخوانند یا وجدان کاری داشته باشند ولی اهل نماز و روزه نباشند یا فکرشان بالا و معنویت شان پایین باشد . البته اعتدال و عدالت چه در اخلاق اسلامی و آیات قرآنی و روایات مذهبی و چه اخلاق یونانی  مهمترین فضیلت ها است .

صداقت : خیلی از دانشجویان معتقدند اولین و مهمترین مشخصه دینداری و مسلمانی عبارت است از صداقت و درستکاری و یکی بودن حرف و عمل و قول و قرار و ظاهر و باطن . در حدیث امام صادق(ع) هم آمده است که طول سجود و رکوع کسی شما را نفریبد . چون ممکن است به این امور عادت کرده باشد و ترک نماز برایش وحشت آور باشد بلکه به صداقت در گفتار و امانت داری اش توجه کنید .

احساس درد و دغدغه و مسئولیت اجتماعی نسبت به رنج و فقر مردم  : در برخی منابع دینی داریم که اگر کسی سیر بخوابد و در همسایگی اش فرد گرسنه ای باشد ، دین ندارد . یا اگر ستمدیده ای ( از هر دین و آیین و هر جای دنیا ) فریاد بزند و از مسلمانان یاری بطلبد ، اگر کسی این ندا را بشنود ولی دست یاری دراز نکند ، مسلمان نیست . نیز آمده است که اگر کسی سحرگاه از خواب برخیزد ولی نسبت به سرنوشت مسلمانان بی توجه باشد مسلمان نیست .

خداترسی و روح تسلیم و عبودیت : مطابق پاره ای از متون دینی اساس دین و فلسفه شعائر مذهبی عبارت است است از ناراحتی از گناه و عصیان و داشتن حس خداترسی به هنگام گناه . معیار متدین بودن گناه نکردن نیست بلکه این است که اگر شخص در آستانه گناه قرار گرفت یا گناه کرد بلرزد و سوز و گداز و توبه و انابه داشته باشد . برخلاف برخی که شاید خیلی ادعای تقوا و دیانت داشته باشند اما وقتی گناهان خاصی انجام می دهند یا از اوج فسادهای پیرامون خود مطلع می شوند ککشان هم نمی گزد و اصلا احساس ناراحتی و احساس مسئولیت نمی کنند . خوب این افراد حتما در ایمان و دین و تقوای خود شک کنند .

فداکاری و شهادت طلبی : حس شهادت طلبی بالاترین ارزش دینی است . چون دین یعنی این که هرکس هر چه دارد به مهمانی خدا بیاورد و به پیشگاه خدا هدیه کند . یکی تنها از بخشی از اموالش می گذرد و خمس و زکات می دهد و یکی کمتر از آن و تنها به چند نفر صدقه می دهد و یکی عاشق پول است و تنها به عبادات بدنی اکتفا می کند و عبادات مالی و گذشت از مقداری از ثروت ،برایش از مرگ هم وحشتناک تر است و یکی جسم و جان و مال و آبرو و هرچه را که دارد به خدا هدیه می کند و همه هستی اش را به خطر می اندازد . یعنی شهید . داشتن چنین آمادگی ای بالاترین مشخصه دینداری است .  

البته در متون دینی برخی اوصاف هم چنان مهم هستند که نبود آنها به منزله فقدان دین قلمداد شده است . مانند :  عفاف و پاکدامنی جنسی - امانت داری - وفاداری به تعهدات و پیمانها  و ....